عوامل عدم استجابت دعا

بعضى از مردم از تأخیر اجابت دعا یا عدم اجابت آن گله دارند، و توجّه ندارند که اجابت دعا مانند همه کارها شرایطى دارد:

 

لازم است بدانیم، دعا کردن به درگاه خدا، از دو سو، مقرون به رحمت الهى است: از یک سو، توفیق الهى براى دعا کردن، و از سوى دیگر استجابت دعا از جانب خداوند.

 

همین که انسان به دعا و راز و نیاز با خداوند مى پردازد، یقیناً به سبب توفیق الهى است (چه دعایش به اجابت برسد، یا نرسد); زیرا هر کسى توفیق شرفیابى به بارگاه الهى و گفتگو با حضرت حقّ را ندارد و این خود براى هر دعاکننده اى بسیار با ارزش است; امّا با این حال، در روایات عواملى براى عدم استجابت دعا ذکر شده است که از مهمترین آنهاست:

 

الف) دست کشیدن از تلاش و اکتفا به دع

 

این نکته را باید بدانیم،که دعاکردن به معناى دست از تلاش کشیدن نیست، زیرا در این صورت دعاى دعاکننده به اجابت نمى رسد; چرا که هیچ دعایى براى جبران تنبلى و تن پرورى وارد نشده است.

 

درباره برخى از افراد که دعایشان به اجابت نمى رسد، امام صادق(علیه السلام) فرمود: «... وَ رَجُلٌ جَلَسَ فِی بَیْتِهِ وَ قالَ: یا رَبِّ ارْزُقْنِی، فَیُقالُ لَهُ: أَ لَمْ أَجْعَلْ لَکَ السَّبیلَ إِلى طَلَبِ الرِّزْقِ...; و آن کس که در خانه اش بنشیند و بگوید: پروردگارا! روزى مرا برسان! به او گفته مى شود: آیا براى طلب روزى و کسب درآمد، راه و مسیرى (که همان تلاش و کوشش است) قرار نداده ام؟!».(1)

 

ب) گناهان از موانع مهم است

 

بسیارى از گناهان، سبب عدم استجابت دعا مى شود. در روایتى امام على(علیه السلام) در پاسخ به مردى که گفت دعاى ما به اجابت نمى رسد، فرمود: «چگونه دعایتان به اجابت برسد، در حالى که راه هاى آن را مسدود ساخته اید! اعمالتان را اصلاح کنید، درونتان را خالص گردانید، امر به معروف و نهى از منکر کنید، آنگاه خداوند دعایتان را به اجابت مى رساند».(2) (و به این ترتیب دعا وسیله اى براى تربیت و خودسازى مى شود).

 

در روایات دیگرى، عقوق والدین،(3) ناپاکى هاى درونى، نفاق، تأخیر نماز از وقتش، ترک نیکى و صدقه، بدزبانى و... از عوامل عدم استجابت دعا ذکر شده است.(4)

 

ج) دعا بر ضدّ مؤمنان و دوستان

 

اگر کسى برضدّ مؤمنى و دوستى دعا کند (نفرین نماید) و بدون جهت و ظالمانه، از خداوند بدِ او را بخواهد، دعایش به اجابت نمى رسد.(5)

 

د) دعا فقط در دشواریه

 

اگر کسى در حالت خوشى و آسودگى به درگاه خدا نرود و دعا نکند و فقط در مشکلات و شدّت و گرفتارى به سوى خدا برود، ممکن است دعایش به اجابت نرسد. در روایات آمده است: اگر بخواهى در مشکلات و دشواریها خداوند دعایت را به اجابت برساند، در آسودگى و خوشى، خدا را فراموش مکن و فراوان دعا کن!.(6)

 

هـ) غذاهاى حرام و ناپاک

 

در روایت آمده است: «آن کسى که مى خواهد، دعایش به اجابت برسد، باید از راه حلال کسب درآمد کند»(7) و در روایت دیگر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) به کسى که گفت دوست دارم، دعایم مستجاب شود، فرمود: «وجودت را از لقمه حرام پاک کن».(8)

 

 

 

 

1. وسائل الشیعه، جلد 4، کتاب الصلاة، ابواب الدعاء، باب 50، صفحه 1159، حدیث 3.

 

2. بحارالانوار، جلد 90، صفحه 377، حدیث 17.

 

3. کافى، جلد 2، صفحه 447، حدیث 1.

 

4. معانى الاخبار، صفحه 271، حدیث 2 و بحارالانوار، جلد 70، صفحه 376، حدیث12.

 

5. بحارالانوار، جلد 90، صفحه 378، حدیث 21.

 

6. وسائل الشیعه، جلد 4، صفحه 1096، باب 9 از ابواب الدعاء.

 

7. بحارالانوار، جلد 90، صفحه 358 و 373.

 

8. همان مدرک، صفحه 373.